Sodyum karbonat, sodyum türevlerinden biridir ve genelde çamaşır ve tül beyazlatıcı ve kireç önleyici ürünlerin ve deterjanların bileşiminde kullanılmaktadır. Doğal ortamda beyaza çalar, renksiz, şeffaf ve katı halde bulunur. Bazik bir tuzdur. Eskiden ev hanımlarının kazanlarda çamaşırları kaynatırken veya merdaneli çamaşır makinelerinde kullandıkları kristal yapıdaki soda
sodyum karbonat sanılır, ancak sodyum karbonatın su ile seyreltilmiş şeklidir.
Gıda sektöründe sodyum karbonat kullanılmaktadır. Özellikle sütte oluşan süt asitini, yani laktik asiti nötr duruma getirmek amacı ile alkali karbonat ve bikarbonatlar kullanılmaktadır. Süte bu maddeler ilave edildiği zaman sütün pıhtılaşması gecikir, peynir üretimi için katılan kültürden beklenen asitlik seviyesi sağlanamaz ve proteini parçalayan bakterilerin çoğalması için uygun bir ortam oluşur.
Karbonatlar ayrıca, özellikle sıcak yaz günlerinde sütlerin işlenmeden önce kesilmesini önlemek amacı ile süte ilave edilmektedir ve en çok kullanılan şekli sodyum bikarbonattır. Bu madde halk arasına daha çok kabartma tozu olarak bilinmektedir. Sodyum karbonatlar, soğuk suda kolay çözündüğü ve ekonomik olduğu için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra sodyum karbonat, sütte asitliği düşürmekte ve invert şeker üretiminde hidroliz işlemini durdurmaktadır.
Sütlere kalitatif yöntemle sodyum karbonat ilave edilip edilmediği ancak rosalik asit kullanarak tespit edilmektedir. Test sırasında, karbonat katılmayan sütlerde, hafif esmer, portakal rengi bir renk oluşur. Gül pembesi bir rengin oluşursa bu durumda süte karbonat katıldığı anlaşılmış olur.
Yetkili laboratuvarlarda, kimyasal analizler kapsamında sütlerde sodyum karbonat analizleri yapılmaktadır. Bu analizlerde yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara ve test yöntemlerine uyulmakta ve laboratuvarlarda güvenilir ve tarafsız bir hizmet verilmektedir. Kalititaf yöntemle sodyum karbonat tayininde esas alınan standart şudur:
TS 1018 İnek sütü - Çiğ